World War I Cemetery nr 200 in Tarnów
W
Tarnowskiej
dzielnicy Chyszów znajduje się jeden
z największych w Galicji Zachodniej Austriacki cmentarz wojenny pod
względem ilości pochowanych. Do konca 1918 r. pochowano tam 1355
żołnierzy, później jednak przeniesiono tam prochy poległych
z innych cmentarzy. Obecnie pochowanych jest tam 1619 żołnierzy, w tym
779 rosyjskich,
534 austro-węgierskich, 233 polskich, 49 niemieckich, 9
włoskich, 8 ukraińskich, 4 serbskich i 5 nierozpoznanych. Tak duża
różnorodność narodowościowa pochowanych tam żołnierzy
wyraźnie podkreśla, iż te cmentarze powstały dla uczczenia poległych w
walce bez względu na to po której stronie walczyli.
Znajdujący sie na obszarze cmentarza pomnik prawdopodobnie jest tylko
częścią nigdy nie zrealizowanego projektu. Mimo sporych
rozmiarów cmentarz jest raczej skromnie urządzony.
In
Chyszów, a district of Tarnów, there
is one of the biggest Western Galicia war cemeteries (based on the
number of buried soldiers). Until the end of 1918, 1355 soldiers were
buried there, but later on, even more of them was moved from other
cemeteries. At present there are 1619 soldiers buried in the cemetery:
779 Russian, 534 Austro-Hungarian, 233 Polish, 49 German, 9
Italian,
8
Ukrainian, 4 Serbian and 5 unknown. Such a diversity of nations shows
that these cemeteries were founded to commemorate all who lost their
lives in war, regardless the side of the conflict they represented. A
memorial placed on the grounds of the cemetery is probably only a part
of an unfinished project. Despite the size of the cemetery it is rather
modestly decorated.
W
okresie
międzywojennym był tu cmentarz garnizonowy. Obiekt
jest ogrodzony stalowymi rurami rozpiętymi pomiędzy kamiennymi
słupkami. Wejście do cmentarza przez niewielką bramkę rozpiętą pomiędzy
dość efektownymi kamiennymi słupkami. Obsadzona drzewami alejka
prowadzi od bramki wprost do pomnika centralnego, po obu stronach
alejki kwatery grobowe na których występują nagrobki w
formie steli zwieńczonych bądź krzyżami kutymi bądź żeliwnymi krzyżami
Ludwiga. Na cmentarzu występują też ciekawe nagrobki w postaci
niewysokich prostopadłościennych kolumn (kostek) zwieńczonych
czterospadowym daszkiem, z każdej strony kolumny tablica z nazwiskami
poległych.
Pomnik centralny ma postać krzyża na wysokiej schodkowej podstawie, jak
zauważa Mirosław Łopata na swojej stronie,
krzyż jest dość
skromny
w
porównaniu z podstawą, co jak uważa oznacza, że podstawa
została przygotowana pod całkiem innych pomnik centralnych,
którego z braku środków nie wykonano:
"Pomnik centralny w postaci krzyża na bardzo szerokiej schodkowej
podstawie, poszerzonej z obu stron przez murki zakończone niewielkimi
pylonami jest prawdopodobnie tylko częścią niezrealizowanego projektu
większego pomnika figuralnego, bądź też, co bardziej prawdopodobne
wysokiego masywnego krzyża z ciosów kamiennych. Zachował się
taki archiwalny projekt A. Müllera wprawdzie przeznaczony dla
cmentarza nr 118 w Staszkówce (pow. gorlicki), ale można
sądzić, że przedstawia on taką formę pomnika jaka miała być
zrealizowana tutaj w Tarnowie, opierając się na uwadze jaką zamieścili
w opisie cmentarza nr 118. R. Broch i H. Hauptmann w "
Zachodniogalicyjskich Grobach Bohaterów", a także na opisie
samego cmentarza nr 200 w tej samej książce. Warto zwrócić
uwagę, iż podstawa pomnika z tego szkicu i podstawa zrealizowana na
terenie cmentarza są bardzo podobne.
Jest to bardzo prawdopodobne z
uwagi na znaczenie tego obiektu, a proporcje obecnego krzyża do
postumentu wskazują, że był to raczej pomnik tymczasowy. "
